Ελληνική μειονότητα στην Αλβανία 2007

[xylino spathi]

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΑ ΑΛΒΑΝΙΑ 2007
BK
04-02-07

Μοχλός ανάπτυξης και εξευρωπαϊσμού της Αλβανίας

Έγιναν πολλά νομοθετικά βήματα στην κατεύθυνση του σεβασμού των δικαιωμάτων της μειονότητας, αλλά υπάρχει χάσμα μεταξύ της ισχύουσας νομοθεσίας και της πρακτικής εφαρμογής

Η μουσική είναι ελληνική στο υπηρεσιακό αυτοκίνητο του υπουργείου εργασίας και τον Αλβανό οδηγό, στο δρόμο για το ραντεβού με τον υπουργό Κώστα Μπάρκα, από το Κόμμα της Ένωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Το ΚΕΑΔ συμμετέχει στη σημερινή κυβέρνηση του Σάλι Μπερίσα. Ο πρόεδρος του Δημοκρατικού Κόμματος κάνει ό,τι μπορεί για να αποβάλει το στίγμα του «ανθέλληνα» που τον χαρακτήρισε στην πρώτη του θητεία, με αποκορύφωμα τις ταραχές του 97.

Δείγμα αυτής της «μετάλλαξης» Μπερίσα είναι και το χαρτοφυλάκιο του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων στον Κώστα Μπάρκα του ΚΕΑΔ, που σημειώνει ότι «το επίπεδο της δημοκρατίας κρίνεται από το βαθμό του σεβασμού που δείχνει στις μειονότητες. Έχουν αλλάξει τα πράγματα, αλλά πρέπει να υπάρξει συνέχεια για να μπορέσουμε να φτάσουμε σ΄ αυτά τα στάνταρτ, τα οποία επιβάλλονται για την Αλβανία, ο βαθμός του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων γενικότερα και των μειονοτήτων να είναι σ΄ αυτό το επίπεδο που να ικανοποιεί και να πληροί όλους τους όρους των συμβάσεων που υπογράφει, για να γίνει σύντομα μέλος της μεγάλης οικογένειας της Ευρώπης».

Σε επίπεδο νομοθεσίας έχουν ενσωματωθεί οι αρχές και διατάξεις των διεθνών συμβάσεων που άπτονται των δικαιωμάτων των μειονοτήτων. Υπάρχει μια θετική δυναμική, ακόμα και σε πολιτικές δυνάμεις που δεν έχουν θετική παράδοση στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο Βαγγέλης Ντούλες, πρόεδρος του Κόμματος Ένωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, επισημαίνει ωστόσο ότι «σε ένα δεύτερο επίπεδο υπάρχει ένα αγεφύρωτο χάσμα μεταξύ της ισχύουσας νομοθεσίας και της πρακτικής εφαρμογής στην καθημερινή ζωή. Είναι πολλές οι πτυχές που προβλέπονται στις διεθνείς αυτές συμβάσεις, που δεν γίνονται σεβαστές. Αυτό οφείλεται σε δύο βασικούς λόγους: τόσο στην έλλειψη των μηχανισμών που θα καθιστούσαν δυνατή την έμπρακτη εφαρμογή των διατάξεων, αλλά πολλές φορές παρατηρείται και έλλειψη πολιτικής βούλησης».

Στον τομέα της εκπαίδευσης έχουν γίνει σημαντικά βήματα υπάρχουν όμως προβλήματα με ένα ψυχροπολεμικό πνεύμα, στα σχολικά εγχειρίδια της ιστορίας και της γεωγραφίας. Ταυτόχρονα παρατηρείται και μια τάση αλλοίωσης του ιδιοκτησιακού καθεστώτος μεγάλων χορτολιβαδικών εκτάσεων ή οικοπέδων στους χώρους της ελληνικής μειονότητας. Και δεν είναι τα μόνα, όπως λέει ο πρόεδρος του ΚΕΑΔ Βαγγέλης Ντούλες. «Παρ΄ όλες τις προσπάθειες που έχουμε καταβάλει ως Κόμμα της Ενωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων», λέει, «μετρώνται στα δάχτυλα τα μέλη της ελληνικής μειονότητας που υπηρετούν σήμερα στην αλβανική αστυνομία, το στρατό, το διπλωματικό σώμα. Ενώ υπάρχουν άνθρωποι με εμπειρία, ικανότατοι, υπάρχει προκατάληψη και δεν υπάρχει από την πολιτεία ακόμη η εμπιστοσύνη εκείνη που θα επέτρεπε την εκπροσώπησή τους σε μεγαλύτερο αριθμό και ποσοστά».

Τα Τίρανα είναι αυτόν τον καιρό η πόλη της σκόνης από τους σκαμμένους δρόμους. Οι νέοι είναι εντυπωσιακά πολλοί, έκφραση του δυναμισμού της κοινωνίας, που μαζί με τα προβλήματα που κουβαλάει διψά για ανάπτυξη και πρωτοβουλίες. Για την παράσταση της «Μήδειας» από την αλβανική θεατρική ομάδα «Ατελιέ 31» με τη συνδρομή και του Γραφείου Τύπου της ελληνικής Πρεσβείας στα Τίρανα γέμισε εφτά φορές μια αίθουσα 600 θέσεων. Η πόλη βρίσκεται σε οργασμό και η ελληνική κοινότητα της πρωτεύουσας είναι η μόνη που παρουσιάζει αύξηση. «Ζούμε μαζί και όχι παράλληλα με τους Αλβανούς», υπογραμμίζει ο πρόεδρος του ΚΕΑΔ Βαγγέλης Ντούλες. «Εμείς», προσθέτει, «είμαστε στην πρώτη γραμμή της προσπάθειας εξευρωπαϊσμού της χώρας και της ένταξής της στις ευρω-ατλαντικές δομές. Ως κόμμα είμαστε σταθεροί στην προσέγγιση αυτή. Αυτό και για εντελώς πρακτικούς λόγους. Μόνον όταν στη χώρα μας επικρατήσουν ευρωπαϊκές πρακτικές ευρωπαϊκή νοοτροπία και ευρωπαϊκές αρχές, τότε και τα μέλη της ελληνικής εθνικής μειονότητας θα έχουν εγγυημένη την εφαρμογή και το σεβασμό των δικαιωμάτων τους. Θα νοιώσουν ισότιμα μέλη αυτής της κοινωνίας. Και ως τέτοιοι θα συμβάλουν περισσότερο για την πρόοδο και την προκοπή. Τα μέλη της ελληνικής μειονότητας υπήρξαν ανέκαθεν στην πρώτη γραμμή των αγώνων για πραγματική πρόοδο και εξέλιξη».

Περιουσίες και τοπωνύμια

Ανοιχτά και κρίσιμα είναι τα ζητήματα καθορισμού των χορτολιβαδικών εκτάσεων και της απόδοσης των περιουσιών. Ισχύουν για όλους του Αλβανούς, αλλά ακόμη περισσότερο για τα μέλη της ελληνικής μειονότητας με κίνδυνο αλλοίωσης και της πληθυσμιακής σύνθεσης των μειονοτικών περιοχών

Καρφίτσα δεν πέφτει στην εκκλησία της Δερβιτσάνης. Κυριακή 10 Δεκεμβρίου του 2006. Είναι η πρώτη θεία λειτουργία με το νέο μητροπολίτη Αργυροκάστρου Δημήτριο. Παρών και ο Σπύρος Ξέρας, ο περιφερειάρχη Αργυροκάστρου Τεπελενίου και Πρεμετής. Ο Σπύρος Ξέρας είναι ο πρώτος Έλληνας που διοικεί την περιφέρεια αυτή της Αλβανίας. Είναι επιβράβευση της επιτυχίας που είχε στις τελευταίες εκλογές το κόμμα της «Ένωσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα» στηριζόμενο στην ΟΜΟΝΟΙΑ. Είναι «δείγμα ότι η ελληνική μειονότητα αντέχει και επωμίζεται ευρύτερες διοικητικές ευθύνες», λέει ο κ. Ξέρας. «Την περιφέρεια Αργυροκάστρου την κερδίσαμε μόνοι μας, η αλβανική κυβέρνηση έδωσε ένα δείγμα εμπιστοσύνης και την ευχαριστούμε γι΄ αυτό. Διοικούμε ελεύθερα, χωρίς πιέσεις και με τον πρωθυπουργό Μπερίσα έχουμε συζητήσει να κάνουμε τα ανοίγματα που χρειάζονται προς την ελληνική πλευρά».

Ο Σπύρος Ξέρας και από τη θέση του περιφερειάρχη θέλει να μιλάει ανοιχτά και χωρίς περιστροφές για τα προβλήματα που απασχολούν την ελληνική μειονότητα. «Έχουμε προβλήματα με τις περιουσίες, ακόμη δεν έχουν ορισθεί οι περιουσίες και οι άνθρωποί μας τρέχουν στα δικαστήρια για να διεκδικήσουν τις περιουσίες τους που πριν από 50 χρόνια ήταν γνωστές σε όλη την περιοχή γίνεται μια προσπάθεια, αλλά γνωρίζετε ότι στην Αλβανία τα δικαστήρια και οι εισαγγελείς ήταν σε μεγάλο βαθμό διεφθαρμένοι και αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζει όλη η κοινωνία της Αλβανίας και σε μεγαλύτερο βαθμό οι Έλληνες της μειονότητας».

Αν ο πρώτος νόμος του 1991 για τη διανομή των αγροτικών εκτάσεων έτυχε ίσης εφαρμογής για όλους τους Αλβανούς ανεξαρτήτως καταγωγής, δεν ισχύει το ίδιο με τους νόμους για τις χορτολιβαδικές εκτάσεις, οικόπεδα, κτίρια και άλλες μορφές ακίνητης περιουσίας. Στους Άγιους Σαράντα συναντάμε τον πρόεδρο του παραρτήματος της Ομόνοιας Βαγγέλη Ζαφειράτη που έχει συγκεκριμένα παραδείγματα: «Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις ακόμη και στην πόλη των Αγίων Σαράντα που τα οικόπεδα που ανήκουν στους ελληνικής καταγωγής κατοίκους αυτής της πόλης με αυθαίρετο τρόπο αφαιρούνται, ή δεν αντιμετωπίζονται ως ίσοι πολίτες με τους Αλβανούς. Παράδειγμα το χωριό Τσούκα. Σε όλη αυτή τη μεταβατική περίοδο υπάρχουν πολλοί που κατεβαίνουν από τη Βόρεια Αλβανία γίνονται νοικοκυραίοι στις εκτάσεις των Τσουκιωτών, οι ίδιοι οι κάτοικοι δεν μπορούν να πάρουν ένα οικόπεδο για να χτίσουν το σπίτι τους. κι αυτό συμβαίνει λόγω της καταγωγής τους. Η μετακίνηση γίνεται από Βορρά προς Νότο, καταλαμβάνουν τα καλύτερα οικόπεδα και τα παράλια, ενώ οι κάτοικοι που ζητούν την εφαρμογή του νόμου δεν παίρνουν τίποτα».

Δια του περιουσιακού κινδυνεύει να αλλάξει και η πληθυσμιακή σύνθεση των περιοχών, λέει ο κ. Ζαφειράτης. «Έχουμε μια δημογραφική αλλοίωση. Με την απογραφή του 1990 ο δήμος των Αγίων Σαράντα είχε 15.000 κατοίκους, σήμερα έχει 30.000, που έχουν έρθει από άλλες περιοχές της χώρας. Στις δημοτικές εκλογές του 1992 ο δήμαρχος ήταν ελληνικής καταγωγής είναι κι αυτός ένας δείκτης για τη σύνθεση του πληθυσμού. Ενώ άλλες κοινότητες με πληθυσμό μη ελληνικής καταγωγής γίνονται νοικοκυραίοι, εμείς δεν μπορούμε. Και γίνεται λόγος για τη Δρόβιανη, την Κάτω Λεσινίτσα, την Ίβιτσα, το Κακοδίκι και πολλές άλλες περιπτώσεις. Εκείνο που ζητούμε η εφαρμογή του νόμου χωρίς διαφοροποίηση. Δεν ζητούμε προνόμια, αλλά ίση μεταχείριση».

Βήματα αντίθετα έχουν γίνει αναφορικά με την αναγραφή των τοπωνυμίων στις περιοχές της μειονότητας και στις δύο γλώσσες αλβανικά και ελληνικά. Η βούληση της κεντρικής διοίκησης υπάρχει, μας διαβεβαιώνει ο πρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων της αλβανικής βουλής Πρέτσα Ζογκάι, στην πρακτική εφαρμογή όμως δεν έλειψαν οι αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας. Ο δήμαρχος Κάτω Δερόπολης Παντελής Τόλης το επιβεβαιώνει. «Υπήρχαν προβλήματα από διάφορους κακοποιούς που έσβηναν την επιγραφή στα ελληνικά και έμενε μόνο στα αλβανικά, όταν έγραφες για παράδειγμα Σοφράτικα στα ελληνικά και στα αλβανικά έσβηναν την πινακίδα στα ελληνικά και έμεινε μόνο στα αλβανικά. Υπάρχουν και σήμερα αυτά, αλλά γνωρίζω τούτο, ότι η βούληση από το κράτος και την πολιτική ηγεσία είναι καθαρή και πρέπει να γραφούν και στις δύο γλώσσες. Ενώ προβλήματα από κακοποιούς υπήρχαν και υπάρχουν».

Το βάρος λοιπόν πέφτει στα επαρχιακά συμβούλια και την τοπική αυτοδιοίκηση να ολοκληρώσει την αναγραφή των τοπωνυμίων και στις σε δύο γλώσσες.

Οι πρώτοι Ευρωπαίοι πολίτες - «να πεθάνουμε Έλληνες»

Με την απόφαση για την χορήγηση της διπλής ιθαγένειας τα μέλη της ελληνικής μειονότητας θα γίνουν οι πρώτοι ευρωπαίοι πολίτες της Αλβανίας. Ανεκπλήρωτη παραμένει η συμβατική υποχρέωση της Αλβανίας η νέα απογραφή πληθυσμού.

Το ελληνικό στέκι στα Τίρανα στεγάζεται στο ίδιο κτίριο με τα γραφεία του «Κόμματος της Ένωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων». Λειτουργεί ως καφενείο, εστιατόριο. Oι χώροι είναι πολύ περιποιημένοι, στους τοίχους φωτογραφίες από τα χωριά της νότιας Αλβανίας απ΄ όπου κατά κανόνα προέρχονται οι Έλληνες πελάτες. Δεν είναι οι μόνοι. Οι μισοί πελάτες του μαγαζιού αυτό το πρωινό είναι Αλβανοί. Ο Χρυσόστομος Καμπέρης από το Χλωμό Αργυροκάστρου που το διαχειρίζεται μας εξηγεί ότι δεν είναι φτιαγμένο αποκλειστικά για τους Έλληνες: «Όχι, όχι, το μαγαζί δεν είναι καθαυτού ελληνικό στέκι, δεν το έχουμε ονομάσει έτσι. Είναι ένα μαγαζί, που είναι δίπλα στο κόμμα, οι δικοί μας οι άνθρωποι βρίσκουν τον πρόεδρο, τον αντιπρόεδρο, τον πρόεδρο της Ομόνοιας, πίνουν τον καφέ τους βρίσκουν ο ένας τον άλλο», λέει ο κ. Καμπέρης.

Σε ένα από τα τραπέζια τέσσερις συνταξιούχοι πίνουν αυτό το πρωινό τον καφέ τους. Ο οδηγός Γιώργος Παππάς ο απόστρατος αξιωματικός Αριστείδης Γκέλιος και οι συνταξιούχοι καθηγητές πανεπιστημίου Γιάννης Μπούτσος και Γιώργος Βλάχος, ο οποίος μας λέει για τις σχέσεις με τους Αλβανούς: «Εμάς μας σέβονται, γιατί έχουμε εξυπηρετήσει τη χώρα, προπαντός τα πρώτα χρόνια, που δεν είχε η Αλβανία Λύκεια και στελέχη, και είχαμε εμείς τη δυνατότητα να εκπαιδευτούμε. Και στο Βορρά», προσθέτει, «στην επιχείρηση που έχω δουλέψει εγώ το 1960 βρήκα 10 Ρώσους που δουλεύαμε μαζί και μετά ήταν όλοι Έλληνες, μειονοτικοί, κάπου 12 παιδιά από τη Δερόπολη, Αγ. Σαράντα, μετά άρχισαν οι ντόπιοι, πολύ αργά. Όλα τα σχολεία στο Βορρά ήταν δάσκαλοι και δασκάλες από το Νότο, μειονοτικοί».

Υπάρχει όμως και η σκοτεινή πλευρά. Ο Γιάννης Μπούτσος, πρώην καθ. παν/μίου που έχει χρηματίσει έξι χρόνια πρόεδρος της Ομόνοιας Τιράνων, θυμάται ότι «στον καιρό του Χότζα στο παν/μιο των Τιράνων ήταν 100 καθηγητές ελληνικής καταγωγής. Τώρα είναι ελάχιστοι, 10/ 15 καθηγητές, αλλά όπως και να έχουν τα πράγματα, εμείς υπάρχουμε εδώ και θα συνεχίσουμε να υπάρχουμε», διαβεβαιώνει ο κ. Μπούτσος.

Η ελληνική παροικία των Τιράνων είχε φτάσει τα 8.000, θυμάται ο Γιάννης Μπούτσος, στο μεταξύ πολλοί έχουν φύγει για την Ελλάδα και άλλες χώρες του εξωτερικού, υπάρχουν αρκετοί που επιστρέφουν και δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά.

Πόσοι όμως σήμερα οι Έλληνες της μειονότητας; Οι αριθμοί ήταν πάντα ένα ευαίσθητο ζήτημα. Από τα 3 εκατομμύρια των κατοίκων της Αλβανίας, υπολογίζεται ότι 150.000 ανήκουν στην ελληνική μειονότητα. Επίσημα στοιχεία δεν υπάρχουν. Στην απογραφή του 2000 η ελληνική μειονότητα είχε αποφασίσει καθολική αποχή δεν συμπεριλαμβάνονταν στο ερωτηματολόγιο η εθνικότητα, το θρήσκευμα, και η γλώσσα. Η αλβανική κυβέρνηση δέχτηκε σκληρή κριτική, από τον ΟΑΣΕ και το Συμβούλιο της Ευρώπης που είχε χρηματοδοτήσει την απογραφή. Η ελληνική μειονότητα ζητά να επαναληφθεί η απογραφή, η οποία είναι και συμβατική υποχρέωση της Αλβανίας, καθώς έχει συμπεριληφθεί ως όρος στο σύμφωνο σταθεροποίησης και σύνδεσης με την ΕΕ. Ο Σπύρος Ξέρας περιφερειάρχης Αργυροκάστρου καλεί την αλβανική κυβέρνηση «που έχει κάνει τελευταία μεγάλα ανοίγματα προς την Ελλάδα, να πάρει και αυτή την απόφαση και να κάνει μια απογραφή πληθυσμού».

Μία τέτοια απογραφή θα καταγράψει τα μέλη της ελληνικής μειονότητας και πέραν των περιοχών της λεγόμενης μειονοτικής ζώνης. Θα σπάσει στην πράξη την αυθαίρετα καθορισμένη μειονοτική ζώνη. Θα λύσει και τα προβλήματα εκείνων που εξ ανάγκης στο παρελθόν υποχρεώθηκαν να αποφύγουν την αναγραφή της ελληνικής καταγωγής τους και καταφεύγουν σήμερα στα δικαστήρια για να την ξανακερδίσουν.

Η απογραφή θα είναι και ένα χρήσιμο εργαλείο για τη χορήγηση της διπλής ιθαγένειας στα μέλη της ελληνικής μειονότητας μετά την πρόσφατη συμφωνία Αθήνας-Τιράνων. Ο υφυπουργός Εξωτερικών Ευριπίδης Στυλιανίδης μας λέει ότι «τώρα έχει ξεκινήσει η προσπάθεια να υλοποιηθεί αυτή η πρωθυπουργική δέσμευση, από την αλβανική πλευρά, στο ύψιστο πολιτικό επίπεδο υπάρχουν οι εγγυήσεις, ότι αυτό δεν θα σημάνει σε καμία περίπτωση την παραβίαση των περιουσιακών τους δικαιωμάτων, των οικονομικών τους ελευθεριών, του δικαιώματος εγκατάστασης κλπ. Άλλωστε», προσθέτει ο υφυπουργός, «προς αυτή την κατεύθυνση λειτουργεί και η ευρωπαϊκή ομπρέλα προστασίας των ανθρωπίνων και μειονοτικών δικαιωμάτων και πιστεύω πια ότι έχουν εκλείψει οι καχυποψίες του παρελθόντος και έχει δημιουργηθεί ένα κλίμα τέτοιο, ώστε να αναπτύσσονται τέτοιου είδους πολιτικές, που θα φέρουν πιο κοντά τους δύο λαούς, και θα καταστήσουν είτε την εργασιακή κοινότητα των Αλβανών στην Ελλάδα, είτε την ελληνική μειονότητα που ζει στην Αλβανία, γέφυρες φιλίας μεταξύ των δύο λαών και των δύο κρατών», καταλήγει ο κ. Στυλιανίδης.

Αυτό το «νέο κλίμα» επιτρέπει τώρα την ικανοποίηση ενός πάγιου αιτήματος της ελληνικής μειονότητας. Για τα μέλη της ελληνικής μειονότητας η απόφαση είναι η εκπλήρωση ενός ονείρου. «Να πεθάνουμε Έλληνες», λέει ο Γιώργος Βλάχος, «για μας τους συνταξιούχους δεν σημαίνει και πάρα πολλά, αλλά κι εμείς να πούμε ότι είμαστε Έλληνες, να πούμε ότι είμαστε πολίτες της Ελλάδας», συμπληρώνει ο Γιάννης Μπούτσος.

Σε κάθε περίπτωση τα μέλη της ελληνικής μειονότητας θα είναι οι πρώτοι πολίτες της Αλβανίας που θα ενταχθούν ουσιαστικά στην ΕΕ, ως προπομπός της ένταξης αργότερα και της χώρας στην ευρωπαϊκή οικογένεια.

Καυτό το θέμα της εκπαίδευσης

Αναχρονιστικά σχολικά βιβλία σε ψυχροπολεμικό κλίμα καλλιεργούν την εικόνα της Μεγάλης Αλβανίας και διδάσκονται μεταφρασμένα και στα σχολεία της μειονότητας. Ταυτόχρονα άνοιξε στη Χιμάρα το πρώτο ιδιωτικό, ελληνικό σχολείο μετά από 50 χρόνια.

Μπαίνοντας στη Δερβιτσάνη, αμέσως μετά τα πρώτα σπίτια είναι το σχολείο. Μεγάλο το κτίριο, αλλά οι πεσμένοι σοβάδες, ο περίβολος και η είσοδος φωνάζουν από μακριά ότι από καιρό χρειάζεται ανακαίνιση. «Αυτό πρέπει να το πείτε οπωσδήποτε», μας λέει ο διευθυντής του σχολείου Τηλέμαχος Κονίνης. «Το καλοκαίρι», προσθέτει, «έγιναν κάποιες μικροδουλειές, αλλά χρειάζεται γενική ανακαίνιση το σχολείο. Επίσης, δεν έχουμε τα απαιτούμενα για μια ποιοτική δουλειά στην παιδεία, εποπτικά μέσα, εργαστήρια φυσικής, χημείας κλπ. Εμείς είμαστε διψασμένοι να προετοιμάσουμε μια γενιά, η οποία να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της εποχής, αλλά δυστυχώς μας λείπουν τα απαιτούμενα για να κάνουμε καλύτερη δουλειά για τα παιδιά μας», τονίζει ο διευθυντής του σχολείου.

Το σχολείο της Δερβιτσάνης - κεφαλοχώρι στην Κάτω Δερόπολη – έχει σήμερα 145 μαθητές, 33 στο Δημοτικό, 33 στο Γυμνάσιο και 79 στο Λύκειο και από τα υπόλοιπα χωριά της περιοχής. Είναι δίγλωσσο σχολείο, τα μαθήματα γίνονται στα ελληνικά και τα αλβανικά. Η ανακαίνιση δεν είναι το μόνο πρόβλημα. Είναι και τα σχολικά εγχειρίδια της ιστορίας και γεωγραφίας που διδάσκονται στα δημόσια σχολεία. Ο Θόδωρος Βεζιάνης, εκδότης της εφημερίδας «Το όραμα», λέει ότι είναι «απαράδεκτα» τα σχολικά βιβλία, διότι «γράφουν πως τα Γιάννενα είναι αλβανικά και κατοικούνται από Αλβανούς, όπως επίσης η Άρτα κλπ. Και τα βιβλία συνεχίζουν με τα εγκλήματα που έχουν κάνει οι Έλληνες στους Τσάμηδες. Πέρασαν 15 χρόνια και τίποτα δεν έγινε. Καλλιεργείται το μίσος και είναι σαν να βάζουμε τα παιδιά μας, το ελληνόπουλο να σκοτώνεται με το αλβανόπουλο».

Προβλήματα με τα σχολικά κείμενα υπήρχαν πάντα, αλλά το 2006 αποτελούν τουλάχιστον «αναχρονισμό», λέει ο Δημήτρης Κίκης, Υποδιευθυντής της Μέσης Παιδαγωγικής Ακαδημίας Αργυροκάστρου. Και μας εξηγεί: «Τα κείμενα της ιστορίας και της γεωγραφίας καλλιεργούν την ιδέα της Μεγάλης Αλβανίας. Αν θα πάρουμε τη γεωγραφία της όγδοης τάξης, είτε τη γεωγραφία του μεσαίου σχολείου, όπου διδάσκεται η γεωγραφία της Αλβανίας, θα δούμε ότι η Αλβανία θεωρείται η Μεγάλη Αλβανία, αρχίζοντας από το Κόσοβο, στα Σκόπια, και τις περιοχές της Ελλάδας. Όταν μιλάμε για τις γεωφυσικές συνθήκες, την οικονομία, τους κλάδους που έχουν σχέση με τη γεωγραφία, καλλιεργείται στο παιδί η ιδέα της Μεγάλης Αλβανίας. Στην ιστορία καλλιεργείται στα παιδιά το μίσος εναντίον της Ελλάδας. Τα κείμενα αυτά διδάσκονται στα αλβανόπουλα και εφόσον μεταφράζονται στα ελληνικά διδάσκονται και στα ελληνόπουλα», καταλήγει ο κ. Κίκης.

Ακόμη και τα μεταφρασμένα, προβληματικά σχολικά βιβλία δεν έχουν φτάσει φέτος στα σχολεία, όπως μας λέει ο διευθυντής του σχολείου της Δερβιτσάνης, το μάθημα γίνεται «εκ των ενόντων». Έτσι κι αλλιώς στην πράξη οι δάσκαλοι παραλείπουν τις επίμαχες αναφορές, του βιβλίου, όπως ο Δημήτρης Κόρες στο Βρυώνι που διδάσκει σε μια τάξη ελληνόπουλων και μια τάξη Τσάμηδων που αποτελούν ένα μαχαλά του χωριού.

Πρόκειται για «τη διαιώνιση του μίσους» που δημιουργήθηκε σε άλλες εποχές και δεν έχει θέση σε σχολικά βιβλία της σημερινής εποχής, επισημαίνει ο Ορφέας Μπέτσης, δημοσιογράφος σε ομογενειακά έντυπα στο Αργυρόκαστρο. «Υπάρχει ένα κοινό πνεύμα στα πλαίσια της ΕΕ και της ΟΥΝΕΣΚΟ για το ξεπέρασμα του εθνικού μίσους και της μισαλλοδοξίας στα σχολικά κείμενα», υπογραμμίζει ο κ. Μέτσης. «Παραβίαση αυτού ακριβώς του πνέυματος έχουμε στα σχολικά βιβλία. Διπλή δε είναι η προβοκάτσια, όταν τα σχολικά αυτά κείμενα επιβάλλονται και στην ελληνική μειονότητα. Επίσης αντιστρατεύονται και σε ένα κλίμα φιλίας με την Ελλάδα, με την οποία η Αλβανία λίαν συντόμως φιλοδοξεί να είναι μαζί στις δομές της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Πώς μπορεί μέσα στα σχολικά κείμενα, για τη γενιά που θα ζήσει μαζί με τους Έλληνες στην ευρωπαϊκή οικογένεια, να εμπεριέχονται πολλές φορές ανακριβείς και προκλητικές αναφορές;»

Η άλλη όψη του νομίσματος είναι η περίπτωση της Χιμάρας, η οποία δεν ανήκει στην αυθαίρετα προσδιορισμένη μειονοτική ζώνη. Από το φετινό σχολικό έτος λειτουργεί στη Χιμάρα το πρώτο ιδιωτικό, ελληνικό σχολείο. Ο πρόεδρος της ΟΜΟΝΟΙΑΣ Γιάννης Γιάννης υπογραμμίζει ότι πάγιο αίτημα της μειονότητας ήταν και είναι δημόσια παιδία στην ελληνική γλώσσα. Έγιναν προσπάθειες, έγινε και το πρώτο βήμα το Σεπτέμβριο που ανοίξαμε ένα ιδιωτικό σχολείο στη Χιμάρα. Με την κατανόηση και την υποστήριξη και της αλβανικής κυβέρνησης ανοίξαμε ένα ιδιωτικό σχολείο, όπου οι μαθητές μαθαίνουν την ελληνική μητρική γλώσσα, για πρώτη φορά στη Χιμάρα μετά από 50 χρόνια».

Με το μοντέλο αυτό σπάσει η περιοριστική έννοια της μειονοτικής ζώνης και ανοίγονται οι δυνατότητες παροχής ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης και πέραν αυτής. Αντίστοιχα ιδιωτικά σχολεία λειτουργούν στην Κορυτσά, αλλά και στο Βορρά της Αλβανίας, στη Σκόδρα, αλλά και στα Τίρανα με το Αρσάκειο. Στα σχέδια είναι η επέκταση στο Αργυρόκαστρο και στους Άγιους Σαράντα, καθώς τα επισκέπτονται και πέραν των ελληνικής καταγωγής, αλβανοί πολίτες.

Συμπέρασμα: «και τούτο ποιήσαι κακείνο μή αφιέναι».

Source http://www2.dw-world.de/greek/Albanien/1.211544.1.html