Σύμφωνα με απόφαση της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, ανίσχυρη είναι η εγκύκλιος
που επιβάλλει την αναγραφή των ονομάτων ομογενών (κατόχων Ειδικού Δελτίου Ταυτότητας Ομογενούς) μόνο με λατινικούς χαρακτήρες.
Η εγκύκλιος ΠΟΛ 1101/15.07.05 ανέφερε ότι: “η χορήγηση ΑΦΜ στους ομογενείς, κατόχους ΕΔΤΟ θα πραγματοποιείται πλέον με την καταχώριση των στοιχείων τους μόνο με λατινικούς χαρακτήρες, δεδομένου ότι πρόκειται για πρόσωπα αλλοδαπής υπηκοότητας”.
Μέχρι την έκδοση αυτής της εγκυκλίου, ίσχυε η εγκύκλιος ΠΟΛ 1135/23.04.2002, σύμφωνα με την οποία η χορήγηση ΑΦΜ στους ομογενείς μπορούσε να πραγματοποιείται με την καταχώριση των στοιχείων τους με ελληνικούς χαρακτήρες. Ωστόσο, επειδή οι διάφορες Δ.Ο.Υ της χώρας δεν αντιμετώπιζαν ενιαία το θέμα, ειδικά στις περιπτώσεις όπως η υπό εξέταση, όπου στο ΕΔΤΟ τα στοιχεία του ομογενούς αναγράφονται με δύο
τρόπους, ήτοι με ελληνικούς και λατινικούς χαρακτήρες, με αποτέλεσμα να καταχωρίζονται τα στοιχεία αυτά στις Δ.Ο.Υ. άλλοτε με ελληνικούς, άλλοτε με λατινικούς και άλλοτε και με τους δύο χαρακτήρες, εκδόθηκε η εγκύκλιος ΠΟΛ 1101/15.07.05 “για την ενιαία και ομοιόμορφη αντιμετώπιση του θέματος και για τη διασφάλιση της μοναδικότητας του ΑΦΜ” και ρύθμισε το θέμα ως άνω.
Η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, με την απόφαση 25/2008 έκρινε ότι:
- η δυνατότητα του ατόμου να επιλέξει τον τρόπο με τον οποίο θα γράφει το όνομά του, αποτελεί εκδήλωση του δικαιώματος αυτοπροσδιορισμού και αυτοδιάθεσης, το οποίο κατοχυρώνεται συνταγματικά (άρ. 5 παρ. 1 Σ σε συνδυασμό με το άρ. 2 παρ. 1 Σ) και το οποίο, βέβαια δεν είναι ανεπίδεκτο περιορισμών. Περαιτέρω, η επιλογή του τρόπου γραφής του ονόματος αποτελεί επιπλέον έκφανση του δικαιώματος πληροφοριακής αυτοδιάθεσης, το οποίο κατοχυρώνεται στη διάταξη του άρ. 9Α Σ.
- Η δε εγκύκλιος ΠΟΛ 1101/15.07.05, την οποία επικαλείται η Δ.Ο.Υ. είναι ερμηνευτική, καθ' όσον δεν επικαλείται στο προοίμιό της οποιαδήποτε εξουσιοδοτική διάταξη ούτε προβλέπει τη δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, αλλά απλώς παρέχει οδηγίες για τον τρόπο χορήγησης ΑΦΜ στους ομογενείς, κατόχους ΕΔΤΟ και συνεπώς δεν αποτελεί εκτελεστή διοικητική πράξη και δεν είναι δεσμευτική (βλ. ΣτΕ 2962/2001, 4237/1986).
- Επιπλέον, η χορήγηση ΑΦΜ σε αλλοδαπά φυσικά πρόσωπα από την εκάστοτε αρμόδια ΔΟΥ με την καταχώριση των στοιχείων αυτών με χαρακτήρες λατινικούς και όχι με χαρακτήρες της επίσημης γλώσσας του ελληνικού κράτους, που είναι η ελληνική, αποτελεί δυσμενή διάκριση σε βάρος των αλλοδαπών φυσικών προσώπων σε σχέση με τα φυσικά πρόσωπα ελληνικής υπηκοότητας, στα οποία χορηγείται ΑΦΜ με την καταχώριση των στοιχείων τους με ελληνικούς χαρακτήρες. Υπ' αυτήν την έννοια, συνιστά μη νόμιμη επεξεργασία, η οποία δεν είναι σύμφωνη με τις επιταγές του Ν. 2472/1997. Η δυσμενής αυτή διάκριση, η οποία δεν είναι ανεκτή από την ελληνική έννομη τάξη, μπορεί να αποφευχθεί με την καταχώριση των στοιχείων όλων των φυσικών προσώπων, στα οποία χορηγείται ΑΦΜ από τις ΔΟΥ, με ελληνικούς χαρακτήρες.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ
Ταχ. Δ/νση: ΚΗΦΙΣΙΑΣ 1-3
115 23 ΑΘΗΝΑ
ΤΗΛ.: 210-6475600
FAX: 210-6475628
Αθήνα, 01.04.2008
ΑΠ: Γ/ΕΞ/1673/01.04.2008
Α Π Ο Φ Α Σ Η ΑΡ. 25 / 2008
Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα συνήλθε στο κατάστημά της μετά από πρόσκληση του Προέδρου της σε τακτική συνεδρίαση την 14.02.2008 στο κατάστημά της, αποτελούμενη από τον Δ. Γουργουράκη, Πρόεδρο, και τους Ν. Φραγκάκη, Φ. Δωρή, Α. Παπανεοφύτου και Λ. Κοτσαλή, τακτικά μέλη, και τα αναπληρωματικά μέλη Α. Πράσσο και Γ. Πάντζιου σε αντικατάσταση των τακτικών μελών Σ. Σαρηβαλάση και Α. Πομπόρτση αντιστοίχως οι οποίοι, αν και εκλήθησαν νομίμως - εγγράφως, δεν προσήλθαν λόγω κωλύματος, προκειμένου να εξετάσει την υπόθεση που αναφέρεται στο ιστορικό της παρούσας. Παρούσα χωρίς δικαίωμα ψήφου ήταν η Φ. Καρβέλα, υπάλληλος του τμήματος Ελεγκτών, ως εισηγήτρια, και η Α. Χρυσοβελίδου, υπάλληλος του τμήματος Διοικητικού-Οικονομικού, ως γραμματέας. Από τη συζήτηση της υπόθεσης εξαιρέθηκε το μέλος Α. Πράσσος για προσωπικούς λόγους.
Η Αρχή έλαβε υπόψη τα παρακάτω:
Στην Αρχή υποβλήθηκε η υπ' αριθμ. πρωτ. 7407/31.10.2007 προσφυγή της Χ κατά της Δ.Ο.Υ. Χαλανδρίου με αντικείμενο την παράνομη επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων της προσφεύγουσας από την καθ' ης η προσφυγή. Η προσφεύγουσα είναι ελληνικής καταγωγής, Αλβανίδα υπήκοος, εγκατεστημένη, σύμφωνα με την υπό κρίση προσφυγή, από δεκαπενταετίας νομίμως με την οικογένειά της στην Ελλάδα, κάτοχος Ειδικού Δελτίου Ταυτότητας Ομογενούς (στο εξής: ΕΔΤΟ), το οποίο αναγράφει το ονοματεπώνυμό της με ελληνικούς και λατινικούς χαρακτήρες. Η προσφεύγουσα λειτουργεί από το 2002 ατομική επιχείρηση επιδιόρθωσης ενδυμάτων στα Βριλήσσια, προς είσπραξη δε του ΦΠΑ και απόδοσή του στη Δ.Ο.Υ. Χαλανδρίου στην οποία υπάγεται, εκδίδει και χορηγεί στους πελάτες της διάτρητες αποδείξεις θεωρημένες από τη Δ.Ο.Υ αυτή, οι οποίες φέρουν τα στοιχεία της επωνυμίας της επιχείρησής της, δηλαδή το όνομα και το επώνυμό της, γραμμένα στην ελληνική γλώσσα.
Σύμφωνα με την υπό κρίση προσφυγή, επειδή πρόσφατα εξαντλήθηκαν οι αποδείξεις που είχε στη διάθεσή της για να τις χορηγεί στους πελάτες της, απευθύνθηκε στην ως άνω Δ.Ο.Υ. με νέο μπλοκ αποδείξεων, όμοιων με αυτές που χρησιμοποιούσε ως τότε, προκειμένου αυτές να θεωρηθούν όπως και στο παρελθόν. Ωστόσο, η Δ.Ο.Υ αρνήθηκε να θεωρήσει τις αποδείξεις αυτές, επικαλούμενη την εγκύκλιο με αρ. ΠΟΛ 1101/15.07.05.
Ύστερα από αίτημα της Αρχής για παροχή διευκρινίσεων, η Δ.Ο.Υ. Χαλανδρίου απέστειλε το υπ' αρ. πρωτ. 37618/28.12.2007 έγγραφο, που καταχωρίστηκε στο πρωτόκολλο της Αρχής με αριθμό Γ/ΕΙΣ/7/02.01.2008 και στο οποίο αναφέρεται ότι, σύμφωνα με την εγκύκλιο ΠΟΛ 1101/15.07.05, “η χορήγηση ΑΦΜ στους ομογενείς, κατόχους ΕΔΤΟ θα πραγματοποιείται πλέον με την καταχώριση των στοιχείων τους μόνο με λατινικούς χαρακτήρες, δεδομένου ότι πρόκειται για πρόσωπα αλλοδαπής υπηκοότητας”. Μέχρι την έκδοση αυτής της εγκυκλίου, ίσχυε η εγκύκλιος ΠΟΛ 1135/23.04.2002, σύμφωνα με την οποία η χορήγηση ΑΦΜ στους ομογενείς μπορούσε να πραγματοποιείται με την καταχώριση των στοιχείων τους με ελληνικούς χαρακτήρες. Ωστόσο, επειδή οι διάφορες Δ.Ο.Υ της χώρας δεν αντιμετώπιζαν ενιαία το θέμα, ειδικά στις περιπτώσεις όπως η υπό εξέταση, όπου στο ΕΔΤΟ τα στοιχεία του ομογενούς αναγράφονται με δύο τρόπους, ήτοι με ελληνικούς και λατινικούς χαρακτήρες, με αποτέλεσμα να καταχωρίζονται τα στοιχεία αυτά στις Δ.Ο.Υ. άλλοτε με ελληνικούς, άλλοτε με λατινικούς και άλλοτε και με τους δύο χαρακτήρες, εκδόθηκε η εγκύκλιος ΠΟΛ 1101/15.07.05 “για την ενιαία και ομοιόμορφη αντιμετώπιση του θέματος και για τη διασφάλιση της μοναδικότητας του ΑΦΜ” και ρύθμισε το θέμα ως άνω.
Το Συμβούλιο κατόπιν διεξοδικής συζήτησης
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Σύμφωνα με το άρ. 2 α' Ν. 2472/1997, νοούνται ως “δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα” “κάθε πληροφορία που αναφέρεται στο υποκείμενο των δεδομένων”. Σύμφωνα δε με το άρ. 2 γ' Ν. 2472/1997, ως “υποκείμενο των δεδομένων” νοείται “το φυσικό πρόσωπο στο οποίο αναφέρονται τα δεδομένα, και του οποίου η ταυτότητα είναι γνωστή ή μπορεί να εξακριβωθεί (...)” Το όνομα (κύριο όνομα και επώνυμο) αποτελεί βασική πτυχή της προσωπικότητας και εντάσσεται στο προστατευτικό πεδίο του ιδιωτικού βίου. Επιπλέον δε, σαφώς συνιστά πληροφορία η οποία αναφέρεται σε φυσικό πρόσωπο και το εξατομικεύει, αποτελώντας το κύριο στοιχείο για την ταυτοποίησή του. Υπό το πρίσμα αυτό, το όνομα του προσώπου είναι δεδομένο προσωπικού χαρακτήρα, κατά την έννοια του άρθρου 2 α' Ν. 2472/97. Κατά συνέπεια, οποιαδήποτε επεξεργασία του ονόματος, ως δεδομένου προσωπικού χαρακτήρα, όπως πχ η επιλογή του τρόπου γραφής του, υπόκειται στους περιορισμούς και τους κανόνες που κατοχυρώνονται από το Ν. 2472/1997 (βλ. Οδηγία ΑΠΔΠΧ 2/2003, αποφάσεις ΑΠΔΠΧ 85/2002, 88/2002).
Όπως ορίζει δε το άρ. 4 παρ. 1 α' Ν. 2472/1997, “τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα για να τύχουν νόμιμης επεξεργασίας, πρέπει: α) να συλλέγονται κατά τρόπο θεμιτό και νόμιμο για καθορισμένους, σαφείς και νόμιμους σκοπούς και να υφίστανται θεμιτή και νόμιμη επεξεργασία ενόψει των σκοπών αυτών.”
Επιπλέον, η δυνατότητα του ατόμου να επιλέξει τον τρόπο με τον οποίο θα γράφει το όνομά του, αποτελεί εκδήλωση του δικαιώματος αυτοπροσδιορισμού και αυτοδιάθεσης, το οποίο κατοχυρώνεται συνταγματικά (άρ. 5 παρ. 1 Σ σε συνδυασμό με το άρ. 2 παρ. 1 Σ) και το οποίο, βέβαια δεν είναι ανεπίδεκτο περιορισμών. Περαιτέρω, η επιλογή του τρόπου γραφής του ονόματος αποτελεί επιπλέον έκφανση του δικαιώματος πληροφοριακής αυτοδιάθεσης, το οποίο κατοχυρώνεται στη διάταξη του άρ. 9Α Σ.
Στην υπό εξέταση περίπτωση, το όνομα της προσφεύγουσας αναγράφεται στο ΕΔΤΟ με δύο τρόπους, δηλαδή τόσο με ελληνικούς όσο και με λατινικούς χαρακτήρες. Η επιλογή, συνεπώς, του ενός από τους δύο -στην υπό εξέταση περίπτωση του ελληνικού τρόπου γραφής- δεν εγκυμονεί κινδύνους ως προς τη δυνατότητα ταυτοποίησης της προσφεύγουσας και τη μοναδικότητα του ΑΦΜ που της έχει αποδοθεί από την καθ' ης. Η δε εγκύκλιος ΠΟΛ 1101/15.07.05, την οποία επικαλείται η καθ' ης, είναι ερμηνευτική, καθ' όσον δεν επικαλείται στο προοίμιό της οποιαδήποτε εξουσιοδοτική διάταξη ούτε προβλέπει τη δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, αλλά απλώς παρέχει οδηγίες για τον τρόπο χορήγησης ΑΦΜ στους ομογενείς, κατόχους ΕΔΤΟ και συνεπώς δεν αποτελεί εκτελεστή διοικητική πράξη και δεν είναι δεσμευτική (βλ. ΣτΕ 2962/2001, 4237/1986).
Επιπλέον, η χορήγηση ΑΦΜ σε αλλοδαπά φυσικά πρόσωπα από την εκάστοτε αρμόδια ΔΟΥ με την καταχώριση των στοιχείων αυτών με χαρακτήρες λατινικούς και όχι με χαρακτήρες της επίσημης γλώσσας του ελληνικού κράτους, που είναι η ελληνική, αποτελεί δυσμενή διάκριση σε βάρος των αλλοδαπών φυσικών προσώπων σε σχέση με τα φυσικά πρόσωπα ελληνικής υπηκοότητας, στα οποία χορηγείται ΑΦΜ με την καταχώριση των στοιχείων τους με ελληνικούς χαρακτήρες. Υπ' αυτήν την έννοια, συνιστά μη νόμιμη επεξεργασία, η οποία δεν είναι σύμφωνη με τις επιταγές του Ν. 2472/1997. Η δυσμενής αυτή διάκριση, η οποία δεν είναι ανεκτή από την ελληνική έννομη τάξη, μπορεί να αποφευχθεί με την καταχώριση των στοιχείων όλων των φυσικών προσώπων, στα οποία χορηγείται ΑΦΜ από τις ΔΟΥ, με ελληνικούς χαρακτήρες.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Η Αρχή δέχεται την υπ' αριθμ. πρωτ. 7407/31.10.2007 προσφυγή της Χ κατά της Δ.Ο.Υ. Χαλανδρίου και υποχρεώνει τη Δ.Ο.Υ. Χαλανδρίου να θεωρήσει τα φορολογικά στοιχεία της προσφεύγουσας (μπλοκ αποδείξεων) δεχόμενη την αναγραφή της επωνυμίας της επιχείρησής της με ελληνικούς χαρακτήρες.
Ο Πρόεδρος Η Γραμματέας
Δημήτριος Γουργουράκης Αιμιλία Χρυσοβελίδου