Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση της Αλβανίας κι ο ελληνισμός της γείτονος χώρας Μόλις περάσεις τα ελληνοαλβανικά σύνορα από το τελωνείο της Κακαβιάς, (50 χλμ. Βορειοδυτικά των Ιωαννίνων), συνεχίζοντας από τη Νότια προς τη Βόρεια αρχαία Ήπειρο, βλέπεις να κείτεται διάπλατα μπροστά σου ο κάμπος της Δρόπολης.
Διασχίζοντας την Εγνατία οδό (σύγχρονη εκδοχή της πασίγνωστης αρχαίας οδού) προσπερνάς ένα-ένα τα πρώτα χωριά των Ελλήνων. Τα Βρυσσερά, το Γεωργουτσάτι τη Γράψη και το κεφαλοχώρι της Δρόπολης, τη Δερβιτσάνη. Ανεβαίνοντας βορειότερα συνεχίζεις για το Αργυρόκαστρο και την άλλοτε κραταιά Μοσχόπολη, ενώ δυτικότερα και προς τα παράλια του Ιωνίου κείτονται το Δέλβινο, οι Αγιοι Σαράντα και πιο πάνω η ξακουστή Χιμάρα με τις απάτητες, πανέμορφες παραλίες της. Τοπωνύμια που είναι αδύνατον να κρατήσουν μυστική την ελληνικότητά τους. Τόποι, όπου έζησαν και παρήγαγαν πολιτισμό αυτόχθονες ελληνικοί πληθυσμοί από τα βάθη των αιώνων, μέχρι και 3000 χρόνια πριν. Τόποι, στους οποίους το έπος του ‘40 έγραψε μερικές από τις πιο ένδοξες σελίδες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Τόποι όπου, παρά τις αντίξοες συνθήκες, συνεχίζουν να υπάρχουν Έλληνες. Σήμερα οι Έλληνες της «Βορείου Ηπείρου», όπως επικράτησε ο όρος για το τμήμα εκείνο του Ηπειρωτικού εδάφους «το κείμενον εκείθεν της γραμμής των δια του Πρωτοκόλλου της Φλωρεντίας του 1913 καθορισθέντων ελληνοαλβανικών συνόρων», απαριθμούν σε περίπου 300.000, σύμφωνα με στοιχεία της ΟΜΟΝΟΙΑΣ, του πολιτικού οργάνου της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία. Ο ακριβής καθορισμός όμως του μεγέθους της ελληνικής μειονότητας, μέσω της απογραφής του πληθυσμού με ελεύθερη τη δήλωση της εθνικής καταγωγής, αποτελεί ένα από τα αγκάθια στις σχέσεις της Ελλάδος με τη γείτονα. Ένα αγκάθι προϊόν μιας γενικότερης πολιτική συρρίκνωσης του ελληνικού στοιχείου, που ακολούθησε το αλβανικό κράτος από την εποχή της ίδρυσής του και που συνεχίζεται αυτούσια, με απλές αυξομειώσεις της έντασής της, μέχρι και τις μέρες μας. Μπορεί να μεσολάβησαν σχεδόν 18 χρόνια από την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος στην Αλβανία, ωστόσο και η σημερινή κυβέρνηση συνεχίζει στα χνάρια του και προφασιζόμενη έναν απόλυτα αυθαίρετο γεωγραφικό προσδιορισμό, περιορίζει την αναγνωρισμένη ελληνική εθνική μειονότητα σε 99 συγκεκριμένα χωριά στο νότο της χώρας, ενάντια σε κάθε πρακτική και κανόνα διεθνούς δικαίου, αφήνοντας απ’ έξω περιοχές λίκνα του ελληνισμού όπως η Χιμάρα, οι Άγιοι Σαράντα και άλλες. Οι Έλληνες της Αλβανίας αποτέλεσαν από την ίδρυση του Αλβανικού κράτους το 1913, το σημαντικότερο παράγοντα επηρεασμού των σχέσεων μεταξύ της Ελλάδας και της γείτονος χώρας. Σχέσεις οι οποίες, μόνο μετά το 1987 και την άρση της εμπόλεμης κατάστασης μεταξύ των δυο χωρών, από το σημερινό πρόεδρο της δημοκρατίας και τότε υπουργό εξωτερικών Κάρολο Παπούλια, άρχισαν να ομαλοποιούνται. Σήμερα, οι διμερείς σχέσεις με την Αλβανία βρίσκονται στο καλύτερο σημείο από ποτέ. Η Ελλάδα, ως οφείλει, παίζει πολύ σωστά το ρόλο του σταθεροποιητικού παράγοντα στην πολυτάραχη περιοχή των Βαλκανίων και στο πλαίσιο αυτό λειτουργεί και απέναντι στην Αλβανία. Στηρίζει την πορεία της χώρας αυτής προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και το δρόμο της ανάπτυξης και της ευημερίας. Θα πρέπει όμως παράλληλα, η εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση, να υπενθυμίζει σε κάθε ευκαιρία στη γείτονα, ακριβώς αυτό που ορίζεται και στη Συμφωνία Σταθερότητας και Σύνδεσης της Αλβανίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση του 2006, ότι δηλαδή, ο δρόμος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης για την ίδια περνάει μεταξύ των άλλων και από τον απόλυτο σεβασμό των δικαιωμάτων της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας. Η Ελλάδα και το εκάστοτε κόμμα εξουσίας οφείλει να θέτει υπεράνω κάθε συμφέροντος τις τύχες των ομοεθνών μας στην Αλβανία και πρωτίστως να εργάζεται με γνώμονα τη συνέχεια του ελληνισμού στα πατρογονικά του εδάφη στη Βόρεια Ήπειρο. Καμία έκπτωση και σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να γίνει σε αυτόν ειδικά τον όρο. Η αποφασιστικότητα η οποία διέκρινε την ελληνική αποστολή με επικεφαλή τον πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή, στην τελευταία σύνοδο για την διεύρυνση του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι, απέναντι στις αδιάλλακτες Σκοπιανές θέσεις για το ζήτημα του ονόματος, θα πρέπει ν’ αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση για την όποια ελληνική κυβέρνηση χειρίζεται το θέμα, όταν σε λίγα χρόνια από τώρα, θα τίθεται επί τάπητος η πρόσκληση ή η μη πρόσκληση της Αλβανίας στην «ευρωπαϊκή οικογένεια». Για την ελληνική μειονότητα, η ευρωπαϊκή προοπτική της Αλβανίας δημιουργεί την μοναδική ευκαιρία για κατοχύρωση των δικαιωμάτων της και τη βελτίωση της θέσης της στο Αλβανικό κράτος. Κι η ευκαιρία αυτή οφείλει να μην περάσει ανεκμετάλλευτη. ( Δημοσιεύτηκε στο τεύχος Ιουνίου 2008, του NUEVO (πολιτικού περιοδικού της ΟΝΝΕΔ) το οποίο κυκλοφορεί σε όλη τη χώρα, σε 30.000 αντίτυπα.) Στέλιος Μπολλάνος Υπεύθυνος Πολιτικού Σχεδιασμού Νεολαίας Βορειοηπειρωτών (Νε.Β)