Η περιοχή του Πωγωνίου βρίσκεται στα βορειοδυτικά του Νομού Ιωαννίνων και παρόλο που δεν είναι αναπτυγμένη τουριστικά, αποτελεί ένα όμορφο κομμάτι της Ηπείρου που γοητεύει τον επισκέπτη με την ανέγγιχτη ομορφιά του τοπίου: Παρθένα δάση από δρυ, πρίνους, πλατάνια, κρανιές και πολλά είδη χλωρίδας και πανίδας δημιουργούν μοναδικές εικόνες. Το Πωγώνι είναι μια ευπρόσιτη περιοχή που χαρακτηρίζεται από μικρές πεδιάδες ανάμεσα από βουνά και λόφους χαμηλού υψομέτρου. Η λίμνη Ζαραβίνα και οι ποταμοί Δρίνος και Γορμός είναι κόσμημα για την περιοχή. Τα όρη Νεμέρτσικα, Τσαμαντά και Κασιδιάρης οριοθετούν κατά κάποιο τρόπο την περιοχή. Το Πωγώνι αποτελείται από 32 χωριά που απλώνονται σε μια έκταση 499 τ.χλμ. περίπου. Το Πωγώνι κατά την Τουρκοκρατία δεν ευνοήθηκε με προνόμια όπως άλλες περιοχές της Ηπείρου. Η περιοχή αποτελούσε πέρασμα για την σημερινή Αλβανία και ακριβώς λόγω της θέσης της αποτέλεσε αφορμή για διαμάχες μεταξύ των διαφόρων εθνικοτήτων που κατοικούσαν στην περιοχή. Η μετανάστευση ήταν ένας ακόμη παράγοντας που έπληξε την περιοχή πληθυσμιακά. Σήμερα το Πωγώνι αποτελεί πόλο έλξης για τους λάτρεις της φύσης καθώς το καταπράσινο και παρθένο φυσικό τοπίο του Πωγωνίου μαγνητίζει με τις ομορφιές του τον επισκέπτη. Είναι μια περιοχή που διατηρεί το παραδοσιακό της χρώμα. Σε πολλά χωριά του Πωγωνίου συναντά κανείς γερόντισσες που φορούν την παραδοσιακή «ομπόλια» (κεφαλομάντηλο) και την φορεσιά του Πωγωνίου. Πολύ αγαπητή στους Πωγωνίσιους είναι και η πολυφωνική μουσική, φαινόμενο μοναδικό στην ελληνική μουσική παράδοση, που θεωρείται ότι έχει ρίζες προελληνικές. Σε αρκετές περιοχές υπάρχουν χορωδίες που ασχολούνται με το πολυφωνικό τραγούδι.
H κοιλάδα του Γορμού
Ο ποταμός Γορμός διαρρέει την περιοχή του ανατολικού Πωγωνίου. Έχει χαρακτηριστεί ως «περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους» και προστατεύεται από το δίκτυο «Natura 2000». Στην περιοχή υπάρχουν όμορφα δάση που μπορεί κανείς εύκολα να προσπελάσει.
Η κοιλάδα του Γορμού παρουσιάζει επίσης και αρχαιολογικό ενδιαφέρον, καθώς στην περιοχή έχουν εντοπιστεί πολλές αρχαιολογικές θέσεις. Ολόκληρη η κοιλάδα έχει χαρακτηριστεί από το Υπουργείο Πολιτισμού ως αρχαιολογικός χώρος και γίνονται προσπάθειες για την ανάδειξη της.
Στη θέση Ανεμόμυλος κοντά στο χωριό Μερόπη, στο νοτιοδυτικό τμήμα της κοιλάδας, βρέθηκε σημαντικός οικισμός και ταφικοί τύμβοι που χρονολογούνται από τον 11ο π.Χ αι.. ως και τον 4ο π.Χ. αι. Στο χώρο βρέθηκαν σημαντικά ευρήματα που εκτίθενται στο Αρχαιολογικό μουσείο Ιωαννίνων. Στον Παλαιόπυργο, στην θέση Γκλάβα στην Κάτω Μερόπη, στο Βασιλικό και στο Ωραιόκαστρο έχουν επίσης εντοπιστεί αρχαιολογικές θέσεις.
H λίμνη Zαραβίνα
Η λίμνη Ζαραβίνα (ή λίμνη του Δελβινακίου όπως είναι επίσης γνωστή) βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα μετά το χωριό Καλπάκι Πωγωνίου, στο δρόμο που οδηγεί στην Κακαβιά και το Δελβινάκι. Η λίμνη έχει ένα πλούσιο οικοσύστημα και φιλοξενεί πολλά είδη φυτών και ζώων, μεταξύ των οποίων και η βίδρα, υδρόβιο θηλαστικό υπό εξαφάνιση. Η λίμνη είναι ιδιόκτητη και προστατεύεται από το δίκτυο «Natura 2000» καθώς αποτελεί σημαντικό υγροβιότοπο για την περιοχή.
O Nαός της Yπαπαντής
Ο ναός της Υπαπαντής βρίσκεται στην πλατεία του χωριού Βασιλικό στο Πωγώνι. Είναι τρίκλιτη βασιλική μεγάλων διαστάσεων με νάρθηκα και χαγιάτι στα δυτικά. Η ανέγερση της χρονολογείται στα 1867 και η τοιχογράφηση του ναού είναι μεταγενέστερη, όπως και το καμπαναριό του ναού (1966).
Η εκκλησία της Υπαπαντής είναι διακοσμημένη με κιονόκρανα, γύψινα διακοσμητικά και ξυλόγλυπτα. Περίφημο για την τέχνη του είναι το επίχρυσο, ξυλόγλυπτο βημόθυρο του τέμπλου. Στο νάρθηκα φυλάσσονται τα ιερατικά άμφια του Πατριάρχη Αθηναγόρα, ο οποίος καταγόταν από το Βασιλικό. Επίσης στο ναό φυλάσσονται αργυρές εικόνες του 19ου αι.
H Mονή Σωσίνου
Η Μονή Σωσίνου βρίσκεται κοντά στο χωριό Άνω Παρακάλαμος, στο Πωγώνι Ιωαννίνων, πάνω σε έναν καταπράσινο λόφο και είναι αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Είναι τρίκλιτη βασιλική του 16ου αι. με νάρθηκα και τρούλο.
Στο χαγιάτι που χτίστηκε μεταγενέστερα βρίσκεται και η μοναδική είσοδος του ναού. Ο ναός είναι κατάγραφος με τοιχογραφίες που χρονολογούνται στον 16ο αι. Στην αψίδα του ιερού υπάρχει επιγραφή που αναφέρει ως κτήτορα τον Ιωάννη Σιμωτά, Ηπειρώτη έμπορο, εγκατεστημένο στην Μολδοβλαχία, που το 1598 διέθεσε μεγάλα χρηματικά ποσά για την κατασκευή του μοναστηριού.
Φρόντισε μάλιστα να «προικίσει» τη μονή με κτήματα και να δημιουργήσει σχολείο αλλά και μια αξιόλογη βιβλιοθήκη. Για τα απόμενα 120 χρόνια περίπου το μοναστήρι αποτέλεσε φάρο παιδείας για την περιοχή Πωγωνίου αλλά και για όλη την Ήπειρο.
Ευεργέτες όπως οι Ζωσιμάδες και ο Χατζηκώστας το ενίσχυσαν με δωρεές και έφτασε να έχει ως και 80 μαθητές, αλλά και τεράστια περιουσία σε χρόνους δύσκολους, κάτω από τον τουρκικό ζυγό.
Σήμερα από το μεγάλο αυτό μοναστήρι σώζονται μόνο το καθολικό και η στέρνα.
Nεροτριβές και νερόμυλοι
Στα χωριά Παλαιόπυργος, Ωραιόκαστρο, Δολιανά και Καλπάκι του Πωγωνίου υπάρχουν παραδοσιακοί νερόμυλοι και νεροτριβές που έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα μνημεία.
Έχουν αποκατασταθεί και είναι επισκέψιμα, ώστε ο επισκέπτης να μπορεί να δει ένα ζωντανό κομμάτι από την καθημερινότητα των Πωγωνισίων.
Ο νερόμυλος και η νεροτριβή στο χωριό Άγιος Κοσμάς έχουν επίσης χαρακτηριστεί ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία.
Oρειβασία και πεζοπορία
Το όρος Νεμέρτσικα βρίσκεται στα βόρεια του Πωγωνίου, στα σύνορα με την Αλβανία. Έχει υψόμετρο 2.209 μ και είναι ένα από τα ψηλότερα βουνά του νομού Ιωαννίνων. Προσφέρει ιδανικές συνθήκες για ορειβασία στους έμπειρους ορειβάτες μέσα από όμορφες διαδρομές σε καταπράσινα παρθένα δάση.
Με σημεία αφετηρίας την Μερόπη, το Κεφαλόβρυσο ή τον Παλαιόπυργο μπορεί κανείς με διαδρομές των 3 ή 4 ωρών (σηματοδοτημένα μονοπάτια δεν υπάρχουν), να απολαύσει την εξαιρετική θέα του Πωγωνίου από την Νεμέρτσικα, ιδίως από τις θέσεις Μπιτσικόπουλο και Προφήτης Ηλίας. Το δάσος της Μπούνας βρίσκεται κοντά στο Δελβινάκι και προσφέρει όμορφες διαδρομές καθώς φημίζεται για την πλούσια χλωρίδα και πανίδα του, όπως άλλωστε και η γειτονική κοιλάδα του Γορμού.
Άλλες διαδρομές και περίπατοι στην περιοχή Πωγωνίου:
Δολιανά ως τη θέση Λυκοσκού (θέα Τύμφης & Νεμέρτσικας)
Περίπατοι στο δάσος Μερόπης - Παλαιόπυργου
Αγ. Κοσμάς ως Ρουψιά
Ωραιόκαστρο ως πηγές Γκλάβας
Πεζοπορία στην κοιλάδα Κουβαρά, σε σηματοδοτημένο μονοπάτι.